Anoreksja, bulimia, ortoreksja a kult ciała

Czy zaburzenia odżywiania rozpowszechniły się dopiero wraz z rozwojem kultury konsumpcyjnej? Jaki typ osobowości jest najbardziej podatny na uzależnienia? Co mają wspólnego wczesny i późny kapitalizm z anoreksją i bulimią?

Zobaczcie, jaki jest kontekst społeczno-kulturowy jedzenioholizmu!

Im więcej żywności, tym większa kontrola wagi – i tym pełniejsze ośrodki terapii uzależnień kobiet

Psycholożka Dorota Mroczkowska w swojej publikacji pt. Uwiedzeni przez jedzenie. Kontekst społeczno-kulturowy wybranych zaburzeń odżywiania zauważa, że zaburzenia odżywiania pojawiły się (jak w przypadku bulimii) czy zintensyfikowały (anoreksja) wraz z pojawieniem się kultury konsumpcyjnej. Paradoksalnie, wraz ze wzrostem produkcji żywności, rozpowszechniła się intensywna kontrola wagi. Już w latach dwudziestych XX wieku pojawiła się moda na diety odchudzające.

Wspomniana autorka, badając aspekt społeczno-kulturowy zaburzeń jedzenia dostrzegła następujące zależności:

  • występowanie – anoreksja, bulimia czy inne patologie związane z jedzeniem częściej pojawiają się z krajach wysoko rozwiniętych i stechnologizowanych, u białych kobiet, w klasach średnich i wyższych (ale z tendencją do rozpowszechniania się w warstwach niższych) oraz w zawodach takich jak modeling, aktorstwo, taniec czy sport.
  • wzorce kulturowe – czyli związek jedzenioholizmu z rodzinnymi nawykami żywieniowymi i otwarciem się na kulturę Zachodu w Polsce po 1989 roku. Do tego dochodzą wzorce szczupłej sylwetki i presja na wygląd zewnętrzny, a także presja sukcesu, rywalizacji i osiągnięć. Związek z rozpowszechnieniem się zaburzeń odżywiania mają także przemiany w kwestii świadomości społecznej, co wyraża się postępującą wiedzą o produktach spożywczych i ich składzie chemicznym oraz wpływie na zdrowie, emancypacją kobiet, rozpowszechnienie się racjonalnego odżywiania.
  • narzędzia wdrażania trendu – kultura konsumpcyjna i kultura popularyzująca presję wyglądu zewnętrznego a szczególnie szczupłej, wysportowanej sylwetki ma doskonałe narzędzia wpływu, czyli pop kulturę, modę, rynek konsumencki, media, reklamę, a nawet gabinety odnowy biologicznej, centra sportowe i rozrywkowe, różnorodne diety czy produkty fit.
  • zaburzenia obrazu siebie – a także brak akceptacji siebie oraz swojego wyglądu oraz zależność emocjonalna. Do tego wysokie ambicje i potrzeba sukcesu. Takie cechy osobowości są podatne na różnego rodzaju uzależnienia, w tym uzależnienie od odchudzania.
  • specyficzny model rodziny – sztywne granice rodzinne, ograniczona wolność, presja sukcesów dzieci, długa zależność dzieci od rodziców, zaburzenia odżywiania w rodzinie, a także choroby afektywne lub alkoholizm. Owe cechy mają również wpływ na rozwinięcie się jedzenioholizmu.

Dorota Mroczkowska zauważa też inne kulturowe uwarunkowania nałogu jedzeniowego. Dostrzega naciski ze strony różnych modeli społeczno-ekonomicznych:

  • z jednej strony model wczesnego kapitalizmu, czyli asceza i odroczona gratyfikacja, co sprzyja rozwojowi anoreksji
  • z drugiej strony późno kapitalistyczny nacisk na natychmiastowe zaspokajanie pragnień i potrzeb oraz ciągłe rozbudzanie apetytów, co z kolei prowadzi do rozpowszechnienia się bulimii

Zmiana stosunku do ciała – od natury do kultury

Ponadto współcześni ludzie coraz częściej manifestują swoją osobowość i oryginalność poprzez poruszanie się na rynku konsumenckim, czyli poprzez robienie zakupów, wizyty u fryzjera, rozpoczęcie diety odchudzającej czy jogging albo zapisanie się na zajęcia z jogi.

Socjolodzy, psycholodzy czy antropolodzy zauważają też współczesny kult ciała. Zauważają, że ciało to w coraz mniejszym stopniu należy do świata natury, a w coraz większym do świata kultury. Ciało nie tyle jest, co trzeba je zmieniać, poddawać obróbce. Ciało jest zadaniem. Poddaje się je samokontroli, dyscyplinie. Ciało ma być posłuszne.

Najczęściej czytane są książki kucharskie i poradniki w kwestiach odchudzania, promujące reżim pokarmowy. Do tego dochodzą czasopisma kobiece prezentujące kolejne rewelacyjne diety cud, gwarantujące szybki upadek wagi. Stąd ośrodki leczenia uzależnień (a szczególnie ośrodki terapii uzależnień kobiet) pełne są ludzi zmagających się z anoreksją, bulimią czy ortoreksją.

+48 735 469 430 Niższa cena terapii