Diagnoza alkoholizmu

Alkoholizm jest chorobą wpisaną do rejestru chorób (ICD 10 ). Choroba jest rezultatem zachodzących w organizmie procesów, na które sam chory nie ma wpływu. Procesy te są anomalią, bo przecież nie występują u każdego kto pije. Co więcej nie każdy kto dużo pije jest alkoholikiem. To nie ilość ani częstotliwość wypijanego alkoholu świadczy o chorobie. Istotą jest utrata kontroli. Choroba przejawia się w obsesji umysłowej oraz występowaniu mechanizmów broniących tej obsesji. Jest to mechanizm nałogowej regulacji emocji i uczuć, mechanizm iluzji i zaprzeczeń oraz mechanizm rozproszonego „JA”.

Dla postawienia diagnozy alkoholizmu niezbędna jest konsultacja z terapeutą uzależnień, lub psychologiem czy lekarzem mającymi doświadczenie w leczeniu uzależnień.  Choroba alkoholowa, jak każda inna wymaga specjalistycznego leczenia.

Jak rozpoznać uzależnienie od alkoholu?

Sprawdź, czy jesteś uzależniony(-a) od alkoholu. Odpowiedz na poniższe pytania, zaznaczając odpowiednie pola wyboru „Tak”, lub „Nie” przy każdym z pytań.

Diagnozę alkoholizmu stawia się w oparciu o kryteria diagnostyczne uzależnienia od alkoholu według Światowej Organizacji Zdrowia (ICD-10). Do rozpoznania potrzebne jest stwierdzenie trzech z poniższych objawów w czasie ostatniego roku:

Jedna odpowiedź TAK na którekolwiek z 21 pytań oznacza ostrzeżenie, ze możesz stać się człowiekiem uzależnionym od alkoholu. Dwie odpowiedzi TAK – prawdopodobnie już jesteś lub wkrótce staniesz się uzależniony od alkoholu. Trzy odpowiedzi TAK oznaczają, ze powinieneś natychmiast zwrócić się do terapeuty uzależnień. Bez jego pomocy nie wyleczysz się. Sam nie będziesz miał siły zerwać z nałogiem.

Jednocześnie należy pamiętać, że do kompleksowej diagnozy alkoholizmu potrzebna jest konsultacja z terapeutą uzależnień.

W naszym Ośrodku wszystkie konsultacje, oraz diagnoza uzależnienia są bezpłatne. Odbywają się po uprzednim umówieniu terminu od poniedziałku do piątku w godzinach od 10:00 do 15:00.

Typy alkoholizmu

Typologia alkoholików jest niezwykle skomplikowana ponieważ istnieje wiele modeli picia. W 1969 roku Jellinek przedstawił całościowy model teoretyczny alkoholizmu podkreślając fakt, że z powodu tej choroby alkoholik jest niezdolny do sprawowania kontroli nad swym piciem. Najbardziej znanym fragmentem koncepcji Jellinka jest diagnoza alkoholizmu, w której wyróżnił pięć podstawowych typów alkoholizmu:

1. Alkoholizm typu Alfa – zdaniem Jellinka jest to uzależnienie oparte na czynnikach psychologicznych. Ten typ alkoholika nie jest w stanie poradzić sobie z napięciem i stresem i sięga po alkohol, aby uśmierzyć cierpienie psychiczne i fizyczne. Pije zbyt wiele i w nieodpowiednich okolicznościach, co staje się powodem poważnych problemów życiowych.
2. Alkoholizm typu Beta – wg Jellinka uzależnienie od alkoholu oparte jest na czynnikach społecznych. Picie spowodowane jest normami środowiskowymi i sytuacjami społecznymi, a pierwszoplanowym problemem alkoholika tego typu może być marskość wątroby, niedożywienie z powodu picia lub inne choroby somatyczne.
3. Alkoholizm typu Gamma – najbardziej typowa forma choroby alkoholowej, rozwija się od uzależnienia psychologicznego do fizycznego. Występuje stopniowa utrata kontroli nad piciem i zwiększająca się tolerancja. W przypadku zaprzestania picia można zaobserwować u uzależnionego trzęsienie się oraz drżenie czyli objawy abstynencyjne.
4. Alkoholizm typu Delta – uzależniona osoba może, w jakimś zakresie, kontrolować ilość wypijanego alkoholu, lecz nie jest zdolna do całkowitego zaprzestania picia. Ma to często związek z regularnym piciem napojów niskoprocentowych, które pozwalają na długotrwałe utrzymanie stałego poziomu alkoholu we krwi. Taka osoba, przez całe lata może być na tzw.: „rauszu”.  Po odstawieniu alkoholu pojawiają się objawy abstynencyjne. Ten model picia jest bardzo charakterystyczny dla kobiet.
5. Alkoholizm typu Epsilon – okresowe upijanie się osoby uzależnionej, która jest w stanie bez problemu wytrzymać bez alkoholu długi czas, ale po nim zaczyna spożywać alkohol bardzo intensywnie, aż do pojawienia się stanu całkowitego zamroczenia, i tzw.: „urwanego filmu”.

Fazy uzależnienia od alkoholu

Osoba uzależniona nie jest w stanie sama zdiagnozować u siebie choroby alkoholowej ponieważ mechanizmy uzależnienia, które nią rządzą ( mechanizm iluzji i zaprzeczania, mechanizm nałogowego regulowania emocji, mechanizm rozdwojonego „JA”) nie pozwalają jej na realną ocenę swojego problemu. Niezbędne jest skonsultowanie się z terapeuta uzależnień,  który zdiagnozuje chorobę alkoholowa i pomoże w procesie leczenia. 

1. Faza wstępna, zwana również prealkoholową, charakteryzuje się sporadycznym spożyciem alkoholu, często akceptowalnym społecznie.  Pijący zaczyna jednak doświadczać wielu pozytywnych konsekwencji picia alkoholu. Atrakcyjność picia polega na jego działaniu uspokajającym, rozluźniającym i nasennym. Może być również sposobem ułatwiającym pokonywanie nieśmiałości w kontaktach społecznych.
2. Faza ostrzegawcza  to faza, w której picie staje się rodzajem wewnętrznego przymusu. Osoba znajdująca się w tej fazie aktywnie szuka okazji do picia alkoholu. Pije więcej i częściej niż inni. Często pije w samotności, ukryciu. Może jednak odczuwać poczucie winy i wstydu oraz unikać rozmów na temat alkoholu. Z czasem zaczyna zauważać, że coś zmieniło się w jej sposobie picia, jednak racjonalizuje przyczyny, usiłuje znaleźć dla nich wytłumaczenie. W tej fazie częste jest przeżywanie objawów ,,ciężkiego kaca”, zaczyna dochodzić do „przerw w życiorysie” czy „urwanego filmu”. 
3. Faza  Krytyczna. W tej fazie alkoholik całkowicie traci kontrole nad piciem. Wypicie przysłowiowego kieliszka rozpoczyna ciąg alkoholowy. Okresy picia zaczynają dominować nad okresami abstynencji. Picie jest kontynuowane, pomimo wielu negatywnych konsekwencji, co jest związane z odczuwanym głodem alkoholowym.  Alkoholik zaczyna ,,klinowanie”, aby zapobiec wystąpieniu przykrych objawów odstawiennych. W tym celu stara się gromadzić zapasy alkoholu, aby nie dopuścić do sytuacji, w której nie miałby do niego dostępu. Uzależniony może podejmować próby zmiany wzorca picia, np. pić tylko w dni wolne od pracy lub zastąpić alkohol mocniejszy – słabszym. Alkoholik zaczyna wypadać ze wszystkich ról społecznych, zaniedbuje dotychczasowe pasje, zainteresowania, wycofuje się z kontaktów z bliskimi.
4. Faza Chroniczna- Życie alkoholika jest zdominowane przez wielodniowe, wielotygodniowe a nawet wieloletnie ciągi alkoholowe. W trakcie rzadkich okresów abstynencji pojawiają się zespoły abstynencyjne, które mogą być powikłane zaburzeniami świadomości i napadami drgawkowymi. Nieuchronną konsekwencją nieleczonej fazy chronicznej jest zgon spowodowany zatruciem lub powikłaniami alkoholizmu.

Diagnoza alkoholizmu – przyczyny

Nie jest do końca zbadane dlaczego jedna osoba staje się alkoholikiem a inna nie.Przyczyny i skutki alkoholizmu są różne. Można się pokusić, aby je podzielić np. na emocjonalne, psychologiczne, biologiczne, społeczne, psychiczne.

Analizując czynniki emocjonalne zwraca się uwagę na współwystępowanie wraz z uzależnieniem stanów depresyjno- lękowych.

Wśród innych czynników natury emocjonalnej zwiększających ryzyko sięgania po alkohol wyróżnia się impulsywność i poszukiwanie wrażeń. Impulsywność łączona jest z brakiem planowania i podejmowania szybkich decyzji bez racjonalnej oceny sytuacji.  Rozwija się tendencja do natychmiastowej ulgi, która prowadzi do  wzmożonego picia.

Z drugiej strony sami trzeźwiejący alkoholicy „zrzeszeni” w grupach AA, jak pisze  prof. Wiktor Osiatyński w swej książce pt.: „Alkoholizm grzech czy choroba” cyt.:  „(…) w ogóle nie tracą czasu na stawianie pytania, dlaczego alkoholik pije. Wiedzą, że alkoholik pije bez powodu. A dokładniej, wyłącznie z tego powodu, że jest alkoholikiem.”

W naszej pracy z pacjentkami skupiamy się zatem na rozwiązaniu zaistniałego już problemu, jakim jest czynne uzależnienie od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych. Proces leczenia poprzedza diagnoza alkoholizmu (uzależnienia), określenie stopnia rozwoju choroby i wynikających z niej strat, oraz przygotowanie planu terapii dla pacjentki.

Diagnoza alkoholizmu- kiedy udać się na terapię?

Jeżeli u pacjenta występuje już jeden z poniższych objawów, powinien on niezwłocznie udać się do specjalisty leczenia uzależnień pod kątem diagnozy alkoholizmu:

• Silna potrzeba picia(głód alkoholowy)- drażliwość, nerwowość, napięcie połączone z potrzeba natychmiastowej ulgi, poczucie, „że jeśli się nie napije to zwariuje”
• Utrata kontroli – trudność w unikaniu rozpoczęcia picia, utrata kontroli nad dalszym piciem po wypiciu dawki alkoholu,
• Objawy  abstynencyjne – pojawiajcie się po zaprzestaniu picia, gdy spada poziom alkoholu we krwi: drżenie mięśni, niepokój, nudności, wymioty, biegunki, kołatanie serca, bezsenność, rozszerzone źrenice, potliwość, drażliwość, obniżony nastrój, lęk, 
• Picie w celu złagodzenie objawów abstynencji – picie na kaca, klinowanie, przyjmowanie leków antydepresyjnych, uspokajających, nasennych, przeciw lękowych, benzodiazepiny z zamiarem złagodzenia lub uniknięcia objawów abstynencyjnych;
• Zmiana tolerancji na alkohol: zwiększona tzw.: mocna głowa, zmniejszona tzn.: niewielka ilość alkoholu potrzebna do upicia
• Koncentracja życia wokół picia- postępujące zaniedbywanie lub rezygnacja z zainteresowań, nieumiejętność spędzania wolnego czasu na trzeźwo, planowanie picia, picie wg wzorca (codziennie, weekendowo, okresowo itd.)
• Picie pomimo świadomości szkód spowodowanych piciem alkoholu, dotkliwych konsekwencji i strat związanych z piciem, ignorowanie informacji od osób trzecich o ilości czy częstotliwości wypijanego alkoholu, picie pomimo konsekwencji zdrowotnych, picie wbrew zaleceniom lekarza odnośnie stanu zdrowia

Po uzyskaniu diagnozy swojego alkoholizmu, pacjent niezwłocznie powinien podjąć leczenie w specjalistycznej placówce. Niezależnie od tego czy diagnozę alkoholizmu postawi profesjonalista czy zrobi to rodzina, czy też sama osoba uzależniona nie może uwolnić się od powracających myśli że prawdopodobnie ma problem z piciem, zawsze powinno być ona impulsem do podjęcia leczenia w profesjonalnym ośrodku.

Ośrodek Terapii Uzależnień Kobiet-dlaczego my?

Ośrodek Terapii Uzależnień Kobiet im. Matki Teresy z Kalkuty w Międzyrzeczu Górnym jest medyczną placówką specjalizującą się w leczeniu uzależnień, zaburzeń odżywiania i współuzależnienia kobiet. Nasz personel medyczny i zespół terapeutyczny pomoże zdiagnozować uzależnienie oraz ewentualne zaburzenia osobowości. W naszym Ośrodku wszystkie konsultacje, oraz diagnoza uzależnienia są bezpłatne. Odbywają się po uprzednim umówieniu terminu od poniedziałku do piątku w godzinach od 10:00 do 15:00.

Nasze pacjentki mogą również bezterminowo uczestniczyć w spotkaniach i imprezach organizowanych przez ośrodek, mają możliwość uzyskania indywidualnych porad i uczestnictwa w warsztatach. Przy Ośrodku działa również Fundacja na Rzecz Pomocy Kobietom, której głównym działaniem jest pomoc rodzinom osób uzależnionych, oraz profilaktyka alkoholowa i wspieranie kobiet w trzeźwości.  Skuteczność programu jest niepodważalna i wynosi ponad 80%.